
Un biais de trìo pèr sauva dou fiò nosto patrìo ( Un moyen de trois pour sauver du feu notre Patrie)

Texte en provençal suivi de sa traduction française
Un biais de trìo pèr sauva dou fiò nosto patrìo
Em’un buget annau d’1,5 milioun d’eurò baia au materiau di fourestié-sapaire, lou Despartamen di Bouco-dóu-Rose tèn lou service fourestié lou miés alesti de Franço. Dóu tèms de l’auto-sesoun, 32 vigìo soun poustado amount di mountagnage. Pas mens de 150 fourestié-sapaire apielon 7j/7 li sapaire-poumpié e si partenàri (Coumitat Coumunau Fiò de Fourèst (CCFF), Óufìci Naciounau de la Fourèst (ONF)...) en quadrihant emai en agachant chasque jour lou toutun di 180 000 eitaro de bos que comto lou territòri. Tout aquéu mounde soun lèst pèr interveni à la primo debuto d’un fiò dins tóuti nòsti mountagnage e acò, lou mai lèu poussible, valènt-à-dire en sièis minuto au miés ! Siguèsse un encèndi di gros, que lou cèntre óuperaciounau espalargarié lou GAF (Groupe d’Apiejo Fourestié). Emé de buldouzèr e d’engen especialisa, li fourestié-sapaire traton alor lis óuriero dóu fiò en bregant lou plantun pèr crea un passage pèr li poumpié. En 2023, lou Despartamen a engaja quauque 85 milioun d’eurò pèr ajuda lou SDIS 13 (Service Despartamentau d’Encèndi et de Secours di Bouco-dóu-Rose) à mena si messioun e se douta d'equipamen à la pouncho emai d’engen asata à-n-aquéu territòri roumpatiéu. Pèr eisèmple, noste SDIS es lou soulet en Franço d’emplega lou dispousitiéu “HORUS”. Vertadiero perlo d’ennouvacioun tenènt soun noum dóu Diéu egician representa pèr un faucoun que vèi luen coume gaire, aquel avioun espincho nòsti mountagnage à 3 000 mètre de aut ! Mai encaro, noste despartamen comto un camioun cisterno fiò que pòu serva 13 000 litre d’aigo, que fai bada la moulounado que voudrien n’agué un coume acò… Enfin, un vehicule emé sis escran 3D fai passa lis image aganta pèr HORUS 13 e li drone dóu SDIS 13 pourgissènt ansin uno cartougrafìo dóu fiò, à la segoundo, preciso preciso qu’es pas de crèire !
Pèr ajuda au miés li sapaire-poumpié dins soun travai, lou Despartamen engajè tambèn despièi 2017 un plan dei gros pèr basti emai renouva de cèntre d’encèndi e de secours. À l’ouro que sian aro, moubilisè mai de 83 milioun d’eurò. Pèr proutegi eficace la poupulacioun e interveni quatecant tre la debuto d’un fiò, lou SDIS 13 comto 60 cèntre d’encèndi e de secours sus tout lou territòri. Après agué chanja lou rode d’aquéu de Roco-Vairo que fuguè dubert en febrié 2022, quatre óuperacioun d’amplour an despièi coumença que pourgiran au SDIS 13 d’establimen de darriero generacioun : Senas, Ais-de-Prouvènço, Istre e Alau. Entre 2025 e 2029, lou Despartamen a dins l’amiro d’acaba de basti cinq cèntre d’encèndi e de secours de mai à Vauvenargo, Cabriés, Tarascoun, Seloun-de-Prouvènço e Fos-sus-Mar, que ié fau apoundre un nouvèu pole lougisti e teini à Velaus. Pèr li fourestié-sapaire, lou Despartamen meno peréu dous proujèt pèr alarga e coustruïre d’unita que durbiran en 2025 e 2026 dins li groupe de Lambesc e d'Aubagno. Em’uno architeituro que pego au climat mieterran emai qu’emplego de materiau bioussoursa, aquéli caserno soun eisèmplàri raport à l’envirounamen em’uno prouducioun eleitrico pèr panèu foutouvoultaï e un sistèmo de recoubranço d’aigo de plueio. Autant d’elemen counfimant que noste Despartamen se tèn lèst pèr braveja au miés la sesoun avenidouiro. Mai uno questioun restara de-longo de boulega : e nautre ? Sian-ti lèst tambèn à noste nivèu de ciéutadan pèr ajuda de fa toumba li risco d’encèndi ?
Jan-Miquèu TURC
Proufessour certifica de lingo prouvençalo à Marsiho
Majourau dóu Felibrige